مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها - مجله اینمن

تصویر: مدیر کل سازمان بهداشت دنیای، مارگارت چان در کمپین تازه دنیای مبارزه با مقاومت آنتی بیوتیکی

بهداشت دنیای در حال حاضر با بحران مقاومت آنتی بیوتیکی رو به رو است. مقاومت آنتی بیوتیکی و عدم پاسخ به این داروها، پزشکی مدرن را در معرض خطر قرار می دهد زیرا داروهایی که تا به امروز به عنوان آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار می گرفتند، دیگر در درمان بیماری ها مؤثر نیستند و این یک تهدید است.

در چند سال گذشته باکتری های مقاوم به انواع داروها افزایش چشمگیری داشته اند. برای مثال بیماری هایی مانند گنوره در جامعه و برخی میکروب های مقاوم به آنتی بیوتیک ها در بیمارستان، به طور تقریبی یا کامل غیر قابل درمان هستند. در حال حاضر سالیانه 700000 نفر در سال بر اثر میکروب های مقاوم به آنتی بیوتیک ها می میرند. در صورتی که اقدامی صورت نگیرد، این رقم به 10 میلیون نفر تا سال 2050 می رسد.

فشار شدیدی بر پزشکان و پرستاران برای تجویز آنتی بیوتیک ها از سمت مردم وجود دارد.انتشار نظر سنجی سازمان بهداشت دنیای از چندین کشور، آگاهی عمومی در مورد مقاومت آنتی بیوتیکی و باورهای غلط رایجی را که منجر به این بحران شده است، نشان می دهد. در اینجا به هفت مورد از آن ها می پردازیم.

1.اگر آنتی بیوتیک ها را درست مصرف کنم، باعث مقاومت دارویی نمی شوند.

این باور اشتباه است.

مقاومت آنتی بیوتیکی با نظریه انتخاب طبیعی داروین قابل توضیح است. برای هزاران سال مردم از مواد طبیعی با خاصیت ضد میکروبی برای از بین بردن باکتری ها استفاده می کردند و باکتری ها مجبور به محافظت از خود در برابر مواد شیمیایی آزاد شده از طریق سایر باکتری ها و قارچ های ضد میکروبی بودند. از سال 1928 که الکساندر فلمینگ پنی سیلین را کشف کرد، این مواد ضد میکروبی را تحت عنوان آنتی بیوتیک ها می شناسیم.

باکتری هایی که قادر به مقاومت هستند، زنده می مانند و در صورتی که از آنتی بیوتیک ها علیه آن ها استفاده کنیم، از بین نمی فرایند. باکتری ها ژن های مقاوم را به هم و به باکتری های حساس منتقل می کنند و باعث مقاومت آن ها می گردند. در صورت استفاده از آنتی بیوتیک ها، تنها باکتری های حساس که دارای مکانیسم مقاومت نیستند، از بین می فرایند و سایر باکتری های مقاوم باقی می مانند.

در شرایط مناسب، باکتری های مقاوم تکثیر می یابند و باعث عفونت در فرد یا ایجاد کلونی در پوست و سطوح بدن می گردند. پس از تکثیر، این باکتری ها قادر به انتقال از فردی به فرد دیگر هستند. یکی از راه های انتقال باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک ها، به خصوص در محیط های بیمارستانی، انتقال از طریق لمس است و در صورتی که مراقبین سلامت، بهداشت دست خود را به خوبی رعایت نکنند این میکروب ها از فردی به فرد دیگر منتقل می گردند.

انواع بسیار مختلفی از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های مختلف وجود دارند، و این نشان می دهد در صورت استفاده از آنتی بیوتیک نادرست، عفونت شما به خوبی درمان نخواهد شد و احتمال مقاوم شدن باکتری عامل عفونت نیز بالا می رود.حتی اگر آنتی بیوتیک ها را درست هم مصرف کنید، باز هم می تواند منجر به مقاومت دارویی گردد.

2. بدن ما نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم می گردد.

درست نیست. باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم می گردند.

بنا بر این، ما نمی توانیم در بدن خود تغییری ایجاد کنیم که بتواند مقاومت آنتی بیوتیکی در باکتری ها را از بین ببرد.

3. آنتی بیوتیک ها درمان سرما خوردگی و آنفلونزا هستند.

اشتباه است.

آنتی بیوتیک ها تنها علیه باکتری ها اثر می کنند. سرماخوردگی و آنفلونزا از طریق ویروس ها ایجاد می شوند و آنتی بیوتیک ها بر ویروس ها تأثیر نمی گذارند. هر چه بیشتر از آنتی بیوتیک ها استفاده کنیم، باکتری های مقاوم تری نیز انتخاب می گردند و تعداد آن ها افزایش می یابد.

استفاده نادرست و بیش از حد از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ویروسی، یکی از بزرگترین عوامل افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی در سطح دنیای است. در صورت استفاده از آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی، عوارض جانبی این داروها به شما آسیب می رساند و همچنین با افزایش مقاومت دارویی، به خود، خانواده، دوستان و جامعه آسیب می رسانید.

بیشتر افرادی که از 12 کشور دنیا در نظرسنجی سازمان بهداشت دنیای شرکت کردند (64 درصد آن ها)، اشتباهاً اعتقاد دارند که ویروس هایی مانند سرماخوردگی و آنفلونزا قابل درمان با آنتی بیوتیک ها هستند. نزدیک به 70 درصد از 1002 شرکت کننده از آفریقای جنوبی این عقیده غلط را داشتند، و به دلیل همین باور نادرست، بیماران در هنگام بیماری به پزشکان و پرستاران برای تجویز آنتی بیوتیک فشار وارد می کنند.

استفاده نادرست و بیش از حد از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ویروسی، یکی از بزرگترین عوامل افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی در سطح دنیای است.به طور کلی در بین کشورهای شرکت کننده در این نظرسنجی، مصرف آنتی بیوتیک گزارش شده در کشورهایی با درآمد پایین، بیشتر بوده است. 42 درصد افراد در این کشورها مصرف آنتی بیوتیک در یک ماه گذشته داشتند، در حالی که این رقم در کشورهایی با درآمد بالاتر ، 29 درصد بوده است.

4. اگر حالم بهتر گردد، می توانم مصرف آنتی بیوتیک های خود را قطع کنم.

نادرست است.

باید به شما در مورد این نکته هشدار داد، در صورتی که به اشتباه برای عفونت ویروسی آنتی بیوتیک مصرف می کنید، هر چه مدت زمان مصرف آن کوتاه تر باشد، بهتر است. اما اگر برای عفونت باکتریایی که نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد، در حال مصرف دارو هستید، شما بایستی دوره درمان با آنتی بیوتیک ها را طبق تجویز پزشک کامل کنید. معمولاً علائم بیماری پیش از نابودی کامل باکتری ها در بدن، از بین می فرایند و بهبود می یابند.

در این حال اگر آنتی بیوتیک های خود را زود قطع کنید و دوره درمان را کامل نکنید، یا این که دوز آن را فراموش کنید، میزان آنتی بیوتیک در بدن برای از بین بردن باکتری ها کافی نیست و آن ها همچنان به تکثیر خود ادامه می دهند. در صورتی که میزان آنتی بیوتیک بسیار کم باشد، مقاومت باکتریایی راحت تر ایجاد می گردد. بنابر این همیشه دوره درمان خود را کامل کنید و با بهبود حال عمومی خود، مصرف آنتی بیوتیک را قطع نکنید.

5. می توانم داروهای به جای مانده از درمان های قبلی یا داروهای مربوط به خانواده و دوستان را مصرف کنم.

اشتباه است.

شما هیچ گاه نباید آنتی بیوتیک هایی که از درمان های قبلی به جای مانده است، یا داروهای مربوط به دوستان و خانواده را مصرف کنید. تنها داروهای تجویز شده از طریق پزشک یا پرستار خود را مصرف کنید. استفاده از داروهای سایر افراد، به دو دلیل اشتباه است:

-آنتی بیوتیک های تاریخ گذشته به دلیل خراب شدن ماده فعال آن ها، بیشتر باعث مقاومت دارویی می گردند.

-آنتی بیوتیک هایی که مربوط به سایر افراد است، ممکن است برای بیماری شما انتخاب درستی نباشند. انواع بسیار مختلفی از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های مختلف وجود دارند، و این نشان می دهد در صورت استفاده از آنتی بیوتیک نادرست، عفونت شما به خوبی درمان نخواهد شد و احتمال مقاوم شدن باکتری عامل عفونت نیز بالا می رود.

ما نمی توانیم در بدن خود تغییری ایجاد کنیم که بتواند مقاومت آنتی بیوتیکی در باکتری ها را از بین ببرد.6. مقاومت دارویی در اثر استفاده مکرر اتفاق می افتد.

مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند هر زمان که آنتی بیوتیک مصرف می کنید، در دوره اول استفاده یا دوره های مکرر رخ دهد. هر چه بیشتر آنتی بیوتیک مصرف کنید، امکان مقاومت بیشتری وجود دارد. اما این به آن معنی نیست که با مصرف یک دوره، امکان مقاومت وجود ندارد. مهم تر از آن، مصرف یک دوره آنتی بیوتیک می تواند منجر به بروز عوارض جانبی تهدید کننده حیات گردد و همچنین باعث تغییرات فاجعه آمیز در باکتری های طبیعی می گردد که در روده های ما زندگی می کنند. از بین رفتن این باکتری های طبیعی و عدم تعادل سبب غلبه باکتری های خطرناکی مانند کلستریدیوم دفیسیل و ابتلا به اسهال های شدید می گردد.

7. این مسأله اشتباه حرفه پزشکی است.

منطقی است که حرفه پزشکی نتوانسته اعتماد عامه ی مردم را به دست آورد و مردم تصور می کنند به وجود آمدن مقاومت آنتی بیوتیکی به دلیل اشتباهات پزشکی است. ما برای آموزش و افزایش آگاهی عمومی درباره مسأله مقاومت آنتی بیوتیکی و استفاده صحیح از آنتی بیوتیک ها نیاز به اقدامات زیادی داریم.

باکتری هایی که قادر به مقاومت هستند، زنده می مانند و در صورتی که از آنتی بیوتیک ها علیه آن ها استفاده کنیم، از بین نمی فرایند.اما حقیقت این است که همه ما در این امر با هم سهیم هستیم. فشار شدیدی بر پزشکان و پرستاران برای تجویز آنتی بیوتیک ها از سمت مردم وجود دارد. عملکرد درست اغلب به دلیل عدم اطمینان یا کمبود دانش و آگاهی و نبود تشخیص های بالینی، تضعیف می گردد. فشار بیمار برای تجویز آنتی بیوتیک مشکل را پیچیده می کند.

در نتیجه همه ما مسئول آینده خود هستیم. آنتی بیوتیک ها کالای مشترک دنیای هستند. آن ها به همه تعلق دارند، بنابر این هر اقدام فردی می تواند دیگران را تحت تأثیر قرار دهد. زمان آن رسیده است که همگی از آنتی بیوتیک ها محافظت کنیم و با اصلاح استفاده های نادرست از این منبع حیاتی، جلوی افزایش بی وقفه مقاومت باکتریایی را بگیریم.

منبع: مارک مندِیسون، University of Cape Town

منبع: راسخون