انسان های عصر آهن، کمبود آهن داشتند! - مجله اینمن

آرش دولت آبادیان گفت که یکی از اهداف اصلی باستان شناسی بازسازی زندگی مردمانی است که یافته های مادی باستان شناسی را به وجود آورده اند و یکی از منابع اصلی در آنالیز ادوار مختلف باستانی آنالیز قبور به منظور شناخت فرهنگ و اعتقادات جوامع است.

وی گفت که صرف نظر از اهمیت محوطه های تدفینی و یافته های حاصل از کاوش در آنها مانند معماری قبور شیوه تدفین و اشیا موجود در گورها، بقایای انسانی که در گورها به دست می آیند نیز ارزش مطالعاتی بسیاری دارند.

دولت آبادیان با اشاره به امکان انجام مطالعات بسیاری بر روی بقایای استخوان های انسانی به دست آمده از محوطه های باستانی به بیان نکاتی در خصوص دیرین آسیب شناسی (پالئوپاتولوژی) استخوان های انسانی به دست آمده از کاوش های علمی گورستان خرند و گنداب استان سمنان تنها بر اساس شواهد ظاهری آنها پرداخت.

او گفت که دیرین آسیب شناسی حاصل یک مطالعه میان رشته ای و زاییده ارتباط سه رشته باستان شناسی، انسان شناسی و آسیب شناسی است. دیرین آسیب شناسی به مطالعه بیماری ها، عوامل بیماری زا و روش های درمانی گذشته می پردازد. از آنجا که بیماری بخشی از زندگی انسان و همراه همیشگی او در طول زمان بوده و خود عامل ایجاد بسیاری از آیین ها و فرهنگ های وابسته به درمان و در نهایت شکل گیری علوم پزشکی شده است.

وی توضیح داد که آنالیز بیماری های قابل شناسایی می تواند جوابگوی بسیاری از سوالات و نقاط تاریک زندگی انسان باشد. بسیاری از بیماریها دارای عوارض و آثار ماندگار در بافت نرم بوده و شناسایی آن ها از بقایای استخوانی قبور غیرممکن است، ولی طیف وسیعی از بیماری ها و آسیب ها از جمله تروماهای مختلف، بیماری های عفونی، متابولیک، عروقی، تومورها و تغییر شکل های استخوانی و مفاصل بر روی استخوان ها قابل شناسایی است.

این کارشناس گفت که در آنالیز بقایای استخوانی انسانی به دست آمده از کاوشهای گورستان عصر آهن خرند و گنداب استان سمنان که در سال 1381 به وسیله عبدالمطلب شریفی انجام شد نمونه هایی از آسیب ها و بیماری های فردی، گروهی و مداخلات درمانی تنها با مشاهده ظاهری و بدون هیچ آنالیز آزمایشگاهی شناسایی شد.

به گفته این کارشناس، در این آنالیز آسیب های فردی مانند کلسیفیکاسیون لیگامان، خار پاشنه، شکستگی و فیوژن ستون مهرها، و بعلاوه جراحی شکافت جمجمه (Trephination) با هدف درمانی تشخیص داده شد.

دولت آبادیان گفت که بیماری ها و آسیب های گروهی نیز مانند عوارض ناشی از کم خونی کمبود آهن که می تواند ناشی از فقر تغذیه و یا بیماری های انگلی روده باشد شناسایی شد. با توجه به تغییرات در ظاهر طبیعی استخوان های ران و شیوع بالای آن فرضیاتی در خصوص بعضی رفتارهای عادتی و نحوه زندگی این اقوام نیز مطرح شد. تنوع اطلاعات و نتایج به دست آمده از مطالعات این پژوهش اهمیت حفظ و مطالعه بقایای استخوانی، به عنوان بخشی از داده های فرهنگی به دست آمده از کاوش های باستان شناسی که دارای ارزش مطالعاتی بسیار بوده و نیز می تواند ارزش موزه ای داشته باشند را یادآور می گردد.

وی اضافه نمود که وجود پرسش های بی پاسخ بسیار در خصوص انسان و بیماری، نحوه برخورد فرهنگی مردمان جوامع مختلف با بیمار و بیماری های خاص واگیر و بدشکل کننده، تاثیر بیماری و مرگ ناشی از آن بر شیوه های تدفین، تاثیر اپیدمی بیماری های کشنده بر روی اسکان و مهاجرت انسان ها یا تاثیر بر روی نتیجه جنگ ها و بسیاری پرسش های دیگر ضرورت پژوهش های پیوسته و گسترده در این زمینه را مطرح می نماید. آنالیز دیرین آسیب شناسی بر اساس شواهد ظاهری بیماری ها بر روی استخوان گام نخست مطالعات دیرین آسیب شناسی است که اطلاعات بسیاری را در زمینه بیماری ها در اختیار ما می گذارد، بدیهی است که با مطالعات تکمیلی رادیولوژیک و میکروسکوپی می توان نتایج بیشتری را به دست آورد.