سد ایتایپو، از عجایب هفتگانه جهان تازه - مجله اینمن

سد ایتایپو (Itaipu Dam)، در شمار عجایب هفتگانه دنیا تازه واقع شده است. داستان ساخت این سد به سال 1960 میلادی برمی شود که دولت های 2 کشور برزیل و پاراگوئه به این نتیجه رسیدند که می توانند با همکاری یکدیگر، از منبع مشترک کشورهایشان برای تولید برق استفاده کنند. این منبع، همان رودخانه پارانا (Paraná River) بود که می توان آن را مرز طبیعی بین برزیل و پاراگوئه به حساب آورد و علاوه بر این 2 کشور، از آرژانتین نیز عبور می کند. پروژه مشترک آن ها ساختن سدی بسیار بزرگ بر روی این رودخانه بود تا انرژی آن را مهار کند و سپس این انرژی به نیروی برق تبدیل شود.

پروژه ساخت این سد درنهایت در سال 1971 کلید خورد؛ اما هنوز هم مسائلی وجود داشت که می بایست سر آن به توافق می رسیدند. برای مثال، کشور آرژانتین نگران بود که اگر زمانی بین آن ها کشمکشی دربگیرد، این 2 کشور می توانند با باز کردن تمام دروازه های این سد، در مرکز کشور آرژانتین یعنی شهر بوئنوس آیرس، سیل به وجود بیاورند. برای راحت کردن خیال آن ها، هر سه کشور در سال 1979 وارد توافق نامه ای شدند که اندازه خروج آب از سد را کنترل می کرد. ارتفاع این سد، 225 متر و عرض آن 7.2 کیلومتر است و نام ایتایپو در زبان محلی پاراگوئه، یعنی زبان گوارانی (Guarani language) به معنی صدای سنگ یا سنگ پرطنین می باشد و نام آن از جزیره ای واقع در نزدیکی سد گرفته شده است.

هنگام برنامه ریزی برای ساخت این سد، مهندسان این پروژه صرفاً نمی خواستند یک سد معمولی را بر روی رودخانه پارانا ایجاد کنند؛ زیرا دریاچه متوسطی که از جمع شدن آب در پشت این سد ایجاد می شد، برای تأمین اندازه برقی که این 2 کشور درنظر داشتند، کافی نبود. بنابراین تصمیم گرفتند تا به جای ایجاد یک سد، 4 سد بسازند تا دریاچه ای بسیار وسیع از آن ایجاد شود. سد ایتایپو در این صورت می توانست بیشتر از هر سد دیگری در دنیا، هیدروالکتریسیته یا همان انرژی برق آبی را تولید کند. تا جایی که در سال 2015 و 2016 توانست از نیروگاه برق آبی سد سه دره (Three Gorges Dam) در چین نیز پیشی بگیرد.

با توجه به اینکه رودخانه پارانا یکی از بزرگ ترین رودخانه ها در دنیا به شمار می رود، ساخت این سد به نوبه خود چالش بزرگی برای سازندگان آن محسوب می شد. ابتدا می بایست سدهای موقت ایجاد می کردند تا جریان آب منحرف شود تا محیط اطراف به اندازه کافی خشک باشد که بتوان عملیات ساخت را شروع کرد. بنابراین بیش از 50 میلیون تُن سنگ را جابه جا کردند تا راهی فرعی برای رودخانه ایجاد شود و 3 سال طول کشید تا کار آن را به پایان برسانند. همچنین از 12.3 میلیون متر مکعب بتن برای ساخت سد استفاده شده که ممکن بود به طور طبیعی، خوب خشک نشوند و بعداً مشکل به وجود بیاورند. برای حل این مشکل از دستگاه های خنک کننده بزرگی کمک گرفتند تا بتوانند بتُن را درحین سفت شدن، خشک کنند. ساخت سد نیز به 40،000 کارگر نیاز داشت که بیشترشان را از برزیل استخدام کردند و برای اسکان دادن این تعداد، محیطی ایجاد شد که چندین مدرسه، بیمارستان، پارک و کلیسا را دربرمی گرفت.

کار اصلی ساخت این سد در سال 1982 به پایان رسید و اندازه آهن و فولادی که برای آن استفاده کردند به قدری بود که می شد 380 کپی از برج ایفل بسازند! راه فرعی رودخانه را در این سال بستند تا راستا اصلی آب دوباره به جریان بیفتد و دریاچه پشت سد را پر کند. این دریاچه وقتی به طور کامل پر شد، چیزی حدود 29 میلیارد تُن آب را دربرمی گرفت. اولین دستگاه های تولید کننده برق را هم 2 سال بعد در این مکان قرار دادند و 20 توربین بزرگ نیز برای آن ایجاد کردند که بنا به توافق نامه آن ها با آرژانتین، فقط از 18 مورد از آن ها به صورت همزمان استفاده می شود. انرژی این سد، تقریباً 90% برق پاراگوئه و 25% برق برزیل را تأمین می کند. البته ساخت این سد بزرگ به قیمت جابه جایی خانه 10,000 نفر و زیر آب فرو رفتن و درنهایت خراب شدن آبشار گئوائیرا (Guaíra Falls) یا همان هفت آبشار به اتمام رسید؛ آبشاری که ارتفاع آن تقریباً دو برابر آبشار نیاگارا بود! البته این آبشار با آن عظمتش صرفاً می توانست انرژی مورد نیاز 2 مورد از مولدهای برق را تأمین کند.