شام مردم منطقه ها مختلف در شب یلدا چیست؟ - مجله اینمن

تاریخچه شب یلدا

اتفاقا شب یلدا یکی از رسوماتی است که بر مبنای علمی و نجومی بنا شده. یلدا، واژه ای سریانی به معنای تولد است و آیین یلدا ریشه در یکی از آیین های ایران باستان یعنی میتراییسم یا پرستش مهر دارد. گفته شده که در این شب میترا (ایزد خورشید) از دل سنگی درون غاری به دنیا آمد. مردمان باستان، این شب را بسیار شوم و نامبارک می دانستند؛ از این رو تا سپیده دم بیدار می مانند و در کنار یکدیگر، خود را سرگرم می کردند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی، روحیه آنان را تضعیف نکند. آنها خوش یمنی را به فردای شب یلدا نسبت می دادند. اما هرچه گذشت از بدیمنی شب یلدا کم شد و حالا به یکی از مفرح ترین شب های سال تبدیل شده.

در این چندسال انار و هندوانه به عنوان نماد یلدا پای ثابت سفره بلندترین شب سالند. ولی سفره شب یلدا محدود به این دو میوه نیست. در شهرهای مختلف ایران علاوه بر هندوانه، انار، آجیل و میوه خشک، خوراکی های مختلفی سر سفره می گذارند و رسم های متفاوتی را به اجرا درمی آورند.

شیراز و کلم پلویش

در شیراز برای شام شب یلدا، کلم پلوی شیرازی می خورند. ابتدا گوشت چرخ کرده را با ادویه، آرد نخود چی و پیاز رنده شده ورز می دهند و سرخ می کنند. کلم خرد شده را با روغن و پیاز و رب گوجه فرنگی تفت می دهند. و به آن آب گوشت یا آب خالی اضافه می کنند و می گذارند خوب بپزد. کوفته قلقلی ها را هم داخلش می ریزند و ادویه و دارچین و پودر گل سرخ می افزایند. و آبش که کشیده شداین مایه را با برنج آبکش شده مخلوط می کنند و می گذارند که دم بکشد.

خشیل خوشمزه در آذربایجان

در شهرهای مختلف آذربایجان شرقی و غربی برای شام یلدا، خشیل می خورند. و می گویند این غذا باعث مقاومت بدن در برابر سرما می شود. بلغور را خیس می کنند و با آب می پزند تا نرم شود، چهار قاشق آرد را در چهار پیمانه آب سرد حل می کنند و بلغور پخته شده را به آن اضافه کرده و می گذارند بپزد و غلیظ تر از هلیم شود. بعد آن را در کاسه بزرگی می ریزند. وسط کاسه را گود می کنند که این گودی جای ریختن شیر و عسل است. خشیل را حتما باید با شیره مصرف کرد چون بدون شیره بدون مزه خواهد بود. این خوراک غذای خوبی برای صبحانه است.

پالدا در تبریز

تبریزی ها دسری به نام پالدا دارند که مخصوص خوردن در شب یلداست. این دسر زردرنگ و شبیه مسقطی اما شل تر است و روغن ندارد. نشاسته را در یک لیوان آب سرد مخلوط می کنند. صبر می کنند نشاسته ته نشین شود و بعد آب روی نشاسته را خالی می کنند (با اینکار ترشی نشاسته گرفته خواهد شد). دوباره لیوان آب به نشاسته می افزایند و روی شعله می گذارند و شکر را اضافه می کنند. مرتب بهم می زنند که ته نگیرد. حرارت باید کم باشد تا خامی نشاسته گرفته شود. گلاب و زعفران را اضافه می کنند و باز هم می زنند تا کاملاً پخته شود، اما غلظتی به اندازه ماست داشته باشد. پالدا را به شکل سنتی در پیاله های یک نفره سرو می کنند. و وقتی کمی خنک شد روی آن گرودی آسیاب شده می ریزند.

کالک ترش برای شب بلند پرخوراکی

در سنندج چند ماه قبل از شب چله، خربزه های کوچک را در تفاله سرکه می اندازند تا برای این شب کالَک تورش (خربزه ترش) درست کنند. چند ماه قبل از زمستان، خوشه های انگور را در زیرزمین یا در سایه، نخ کرده و از سقف آویزان می کنند که به آن آنو می گویند. غذای سنندجی ها در این شب عموماً دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را لابه لای آن می گذارند. سفره شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شیره انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلی، پیاز و خربزه ترش است. بعد از شام، نوبت به خوردن کالَک ترش می رسد. بعد از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، خوردن این خربزه ترش، هضم غذا را آسان و جای را برای خوردن خوراکی های بیشتر باز می کند.

گندم شیره لرستانی

در لرستان مردم در شب چله گندم شیره مى خورند که گندمى است که در شیره مى خیسانند و زردچوبه و نمک به آن می زنند. بعد روى ساج برشته اش مى کنند و همراه خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط کرده و مى خورند.

فال با فلس ماهی در رودبار

در نوده رودبار الموت معروف ترین و بهترین خوراکى شب چله مردم ماهى پلو است. با سبزى خشک و روغن و برنج و مخلفات دیگر سبزى پلو مى پزند. ماهی را سرخ می کنند و به تعداد افراد خانواده تکه مى کنند و لاى سبزى پلو می گذارند. اندازهى از پولک یا فلس هاى ماهى را که قبل از پختن ماهى تراشیده اند در یک سینى مى ریزند و خوب مى شویند و تمیز مى کنند و سر سفره مى آورند. بعد که شام را خوردند سفره را جمع مى کنند و این سینى را جاى سفره قرار مى دهند. پدر یا مادر یا بزرگ تر خانواده به یکى از بچه ها که از همه کوچک تر باشد اشاره مى کند تا اندازهى از پولک ها را بردارد. احتمالاً همزمان دعا می کنند که بچه مشتش را پر نکند و گرنه تا آخر شب مشغول خواهند بود. اندازه پولکى را که در دست بچه است مى شمارند. اگر جفت درآمد خوب است و زمستان بارندگى فراوان خواهد شد.

ازگیل فرآوری شده گیلانی

در گیلان خوردن آوکونوس در شب یلدا رواج دارد. روش تهیه اش اینطوری است که در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می ریزند. خمره را پر از آب می کنند و کمی نمک هم به آن می افزایند و در خم را می بندند. و در گوشه ای خارج از هوای گرم اطاق می گذارند. ازگیل سفت و خام، بعد از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می شود. آوکونوس در اغلب خانه های گیلان تا بهار آینده یافت می شود. و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می خورند.

در شب یلدا مردم شهرهای مختلف چه کار می کنند؟

غذا و خوراکی های شب یلدا در شهر شما چیست؟