درباره جیرفت، کالیفرنیای ایران! - مجله اینمن

پس از گذشت یک سال و نیم اداره میراث فرهنگی از این جریان باخبر شده و از دکتر یوسف مجیدزاده که ساکن فرانسه بود، دعوت کرد تا در کاوش در این محوطه تاریخی شرکت کند. مجیدزاده علاوه بر کاوش این محوطه توانست بسیاری از اشیایی که همچنان در خانه روستاییان بود از آن ها پس بگیرد.

اولین بار دکتر مجیدزاده در سال 2003 عکس هایی از تمدن جیرفت و اطلاعاتی درباره آن منتشر کرد. طبق یافته های باستان شناسی موجود در این سایت، قدیمی ترین آثار باستانی در جیرفت مربوط به بیش از 5000 سال پیش است.

عکس شهر جیرفت

پیش ازخواندن توضیحات درباره تمدن جیرفت، بهتر است با دیدن عکس شهر جیرفت قدیم، ذهنیتی درباره این شهر پیدا کنید. بدون شک با دیدن عکس هایی از تمدن جیرفت برای رفتن و دیدن این تمدن چندین هزارساله کنجکاو خواهید شد.

دقیانوس

قسمتی از تمدن شهر جیرفت در شمال شرقی آن، شهر دقیانوس قرار گرفته است. این شهر که در کنار رود هلیل رود قرارگرفته، در اثر طغیان آن و جاری شدن سیل از زیر خاک بیرون آمد. قدمت این شهر که محل زندگی تمدن ارت بوده، به هزاره سوم پیش از میلاد برمی گردد. از 3000 سال پیش از میلاد تا دوران اسلامی به قدری رونق داشته که بارها مورد هجوم دشمنان قرار گرفته است. این شهر پس از اسلام هم مورد توجه حکومت سلجوقیان قرار گرفته و در آن موقع قطب مالی و تجاری آن ها محسوب می شده. حتی مارکوپولو، گردشگر ایتالیایی که در قرن هفتم هجری به ایران سفر نموده این شهر را باشکوه توصیف می نماید. شهر جیرفت دارای ضرابخانه ای بوده است که وجود سکه ای به تاریخ 48 هجری با ضرب جیرفت بیانگر قدمت نام این شهر از دوران پس از اسلام است.

شهر دقیانوس مرکز بازرگانان چین و روم و انبارگاه بوده است. نمونه های بسیاری از آثار ساخت چین در این منطقه پیدا شده که نشانگر تبادلات این دو کشور است. ثروتمند و شاد بودن مردم دقیانوس را می توان در آثار برجای مانده مانند ادوات موسیقی و ظروف سنگی به خوبی دید.

قسمت های مختلف شهر دقیانوس (جیرفت قدیم)

معابر و محله های بسیاری در قسمت های مختلف شهر پیدا شده که نشانگر وجود بیش از صد محله و صد میدان گاه در دقیانوس است. این تعداد زیاد محله ها نشان می دهد که در دوره سلجوقی این شهر بسیار وسیع، پرجمعیت و دارای رونق مالی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است.

گورستان این شهر که در دو کیلومتری آن قرار گرفته است هم مورد توجه باستان شناسان بوده و روی آن کاوش هایی اجرا شده. در آن موقع سه نوع تدفین معمولی، سردابه ای و تابوتی در دقیانوس انجام می گرفته است.

بخش های مختلف این شهر، طی چهار مرحله باستان شناسی از دل خاک بیرون آمد. از جمله بخش های حفاظتی، صنعتی، مسجد شهر و مناره آن. در دوران اسلامی، شهر میدان، گذرگاه، تاسیسات و شبکه آبرسانی داشته است. همچنین در نزدیکی بازار شهر، حمامی از دوران اسلامی کشف شده.

خط در تمدن جیرفت

تا پیش از کشف تمدن جیرفت تصور می شد ایرانیان قبل از حکومت هخامنشیان از خط و نوشتار بی بهره بودند. اما در محوطه تمدن جیرفت لوح های گلی با نقوش هندسی کشف شد که نشانگر استفاده از خط در هزاره سوم پیش از میلاد توسط مردم این تمدن است.

تمدن کنار صندل

مگر می گردد درباره تمدن جیرفت سخن گفت و از تپه کنار صندل غافل ماند؟ روستای کنار صندل که در 30 کیلومتری جنوب جیرفت قرار گرفته، بخشی از تمدن 5000 ساله این شهر است. در روستای کنار صندل 2 تپه باستانی کشف شده که هرکدام اطلاعات خوبی درباره تمدن جیرفت در اختیار ما قرار داده اند. پس از 6 مرحله کاوش باستان شناسی در این منطقه، به این نتیجه رسیدند که قسمتی از یکی از اولین شهرهای ساخته شده در تمدن بشر در حوزه رود هلیل رود این تپه ها هستند.

بالای تپه شمالی کنار صندل معبدی قرار گرفته است که یکی از بزرگ ترین زیگورات های دنیاست. این زیگورات از بیش از چهار میلیون خشت در سه طبقه ساخته شده. همچنین در شمال غرب این تپه، گورستان قلعه کوچک کشف شده است.

تپه کنار صندل جنوبی هم بقایای یک قلعه است که در مرکز این شهر قرار داشته. هنگام کاوش ها بخشی از حصار و فضاهای مسکونی این قسمت از شهر آشکار شد. در شرق آن گورستانی به نام محطوط قرار گرفته است.

باتوجه به آثار کشف شده در این منطقه، یکی از بزرگترین تمدن های ایرانی در این شهر قرار داشته است.

اشیای کشف شده از این تپه باستانی بیشتر ظروف سفالی و سنگی، قطعات سنگ صابون و گاه وسایل مفرغی است. در واقع، مهم ترین صنعت مردم این تمدن، کنده کاری روی سنگ صابون بوده که ظرافت خاصی دارد. روی قطعات سنگ صابون این منطقه، تصاویری از انسان، بز، گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد. ویژگی منحصربه فرد قطعات سنگ صابونی این منطقه را نسبت به سایر مناطق و تمدن ها، وجود چشم درخشان و مرصع کاری روی آن هاست. همچنین، طرح بعضی از این قطعات چند حیوان در هم تنیده است که برای ایجاد آن باید محاسبات پیچیده ای انجام می داده اند.

موزه باستان شناسی جیرفت

آثار 5000 ساله ای وجود دارند که هریک حرفی برای گفتن درباره تمدن جیرفت دارند. در موزه باستان شناسی جیرفت آثاری از جنس مفرغ، سنگ صابون، سنگ مرمر، لاجورد و سفال های ساده و منقوش از هزاره سوم قبل از میلاد نگهداری می شوند. در این موزه می توانید هنر حیرت انگیز موجود در تمدن جیرفت را در طرح و نقش ظروف، سردیس ها، تندیس ها و مجسمه ها ببینید.

طبیعت جیرفت

طبیعت جیرفت به دلیل قرار دریافت در دامنه کوه های جنوبی رشته کوه زاگرس و همجواری رودخانه هلیل رود با شهرهای شمال استان کرمان متفاوت است. جیرفت تابستان های گرم و نسبتا مرطوب و زمستان های معتدل و کوتاهی دارد. به همین دلیل است که بعضی، از جمله خبرگزاری ایسنا، آن را هند کوچک یا کالیفرنیای ایران می نامند. طبیعت جیرفت زیبا، سرسبز و متنوع است. از جمله آثار طبیعی دیدنی جیرفت می توان دره دلفارد، چشمه های آبگرم و روستای دوساری و منطقه ییلاقی ساروئیه را نام برد. برای دیدن دره دلفارد می توانید به 25 کیلومتری شهر باستانی جیرفت بروید و از باغ های مرکبات، نخل، جنگل های بادام و انار شیطان، رودخانه ها، آبشارهای منحصربه فرد و گلزارهای رنگارنگ آن لذت ببرید.

سوغات جیرفت

سوغات کرمان میان دیگر استان های ایران حرفی برای گفتن دارد. سوغات هریک از شهرهای این استان، از جمله سوغات جیرفت تنوع بسیاری دارد. یکی از مشهورترین سوغات جیرفت قالی گل سرخ آن است که جزئی از صادرات کشور نیز محسوب می گردد. علاو ه بر مرکبات که از محصولات خوب کشاورزی این شهرند، می توانید آثار سفالگری، حصیربافی، پلاس بافی، خورجین و گلیم، آینه دوزی و سفره بافی را از این شهر به عنوان سوغات بخرید.